Όταν πηγαίναμε μαζί σχολείο.

    Στην παλιά μικρή μας πόλη, αν θέλετε …το μεγάλο χωριό, το Πολύκαστρο, των 3033 κατοίκων (απογραφή 1951), υπήρχαν 2 κτίρια - διδακτήρια για τις ανάγκες της Δημοτικής εκπαίδευσης.
 
   Το ένα είχε ανεγερθεί με δαπάνες του κράτους την περίοδο 1929 -1932(Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου, με υπουργό παιδείας τον Γεώργιο Παπανδρέου), ήταν διθέσιο μονώροφο, λιθόκτιστο και κατά το ήμισυ στην δυτική πλευρά είχε και υπόγειο, στη θέση του σήμερα βρίσκεται το Γυμνάσιο Πολυκάστρου.

   Το άλλο ανεγέρθη μετά από λίγα χρόνια και αυτό διθέσιο το οποίο από το 1957 - 58 στέγασε το Ιδιωτικό Γυμνάσιο του Ντίνου Ζαφείρη, στη θέση αυτού ανεγέρθη και λειτουργεί σήμερα το Κέντρο Πολιτισμού και Πληροφόρησης του Δήμου μας.

   Στις αρχές της 6ης δεκαετίας του 20ου αιώνα (1951-1960), οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου ξεπερνούσαν τους 500 στον αριθμό, μέσα σ΄αυτούς φοιτούσαν και αρκετά παιδιά άνω των 12 ετών που πήγαν σχολείο καθυστερημένα, λόγω της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου.

   Την σχολική χρονιά 1957 - 1958 αποφοιτούσαν από το Δημοτικό 64 μαθητές και μαθήτριες γεννηθέντες 1946 και νωρίτερα, με δάσκαλο τον αλησμόνητο +Ισίδωρο (Σιδέρη) Παπαδόπουλο, Πολυκαστρινός στην καταγωγή από το Σιναπλή της Ανατολικής Ρωμυλίας.

   Ο δάσκαλος αυτός, η σύζυγός του Δέσποινα, ο αλησμόνητος Παύλος Φερφέλης και άλλοι ήταν αυτοί που μας δίδαξαν τα πρώτα γράμματα στο Δημοτικό Σχολείο και συνέβαλαν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μας, ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΥΓΝΩΜΟΝΕΣ.

65 ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΙΝΟΙ ΠΡΙΝ 65 ΧΡΟΝΙΑ

  Η αναμνηστική μας φωτογραφία, οι τελειόφοιτοι της 6ης Δημοτικού, την άνοιξη του 1958, μπροστά από το Δημοτικό μας Σχολείο που σήμερα δεν υπάρχει, αυτή ήταν η τελευταία χρονιά λειτουργίας και χρήσης του παλαιού κτιρίου.

   Αμέσως την επόμενη σχολική χρονιά, οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου στεγάστηκαν στο νέο καλαίσθητο πέτρινο κτίριο που ανεγέρθη στα μέσα της δεκαετίας του 1950 και εγκαινιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 1958, εκεί ήταν και το κοινοτικό γήπεδο ποδοσφαίρου, όπου γίνονταν και οι γυμναστικές επιδείξεις κάθε τέλος της Σχολικής χρονιάς.

   Για την ευκολότερη αναγνώριση των προσώπων χωρίσαμε τη φωτογραφία σε τρία τμήματα και προσπαθήσαμε να ταυτοποιήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερους από τους συμμαθητές.

Θα ζητήσω φυσικά την κατανόηση και την βοήθεια σας για όσους δεν ενθυμούμαι.

Απο αριστερά
όρθιοι:

1. +Σιδέρης Δραγανίδης(Βαλέσας), 2. ;;;;;;;; 3. Θανάσης (Νάσος) Δελήπαλτα 4. ;;;;;;;;

5. ;;;;;;;; 6. Χρήστος Καρακατσανίδης (Κουταβάς) 7. +Γιάννης Χαμουρούδης(Τζάγκο)

8. +Δημήτρης Παπαδόπουλος (Παπάς), 9. Χρήστος Ζωιτσούδης 10. Στέργιος Μπάμπος

11. +Χρήστος Δραγανίδης,

καθήμενοι στη μέση:

12. Θανάσης Χαμουρούδης, 13. Γεώργιος Φυτιλής 14. ;;;;;;;; 15. Σταματία Χαμουρούδη

16. Μαρίνα Βακαλούδη-Παμποράκη

Καθήμενοι μπροστά:

17. Κώστας Γιαμπατζίδης, 18. +Δημήτρης Ρουκούδης, 19. ;;;;;;;; 20. Γιάννης Κατούδης(αγροφύλακας).

Από αριστερά
όρθιοι:

1. ;;;;;;;; 2. Ιωάννα Δαμακούδη-Καραγιωργούδη 3. Αναστασία Καρακατσανίδου 4. +Αντωνία Ζαφειρούδη, 5. Δέσποινα Γκουντούδη, 6. Παναγιώτα Τσακουρίδου, 7. +Κυριακή (Κούλα)Μερκενίδου-Σαγματοπούλου 8. Ευτυχία Αρκούδα(;) 9. ;;;;;;;; 10. ;;;;;;;;
11. ;;;;;;;; 12. Αναστασία (Τασούλα) Μαυροφρίδου 13. Κυριακή (Κίτσα) Γεωργιάδου-Σαμπανίδου, 14. ;;;;;;;;

Μεσαία σειρά:

15. Λαμπρινή Τσιτουρούδη-Δεμπούδη, 16. ;;;;;;;; 17. ;;;;;;;; 18. +Τούλα Μαντσίδου-Τζερνικούδη 19. Δέσποινα Γκουντενούδη (η φωτογραφία είναι από το προσωπικό της αρχείο και την ευχαριστώ πάρα πολύ), 20. Τούλα Παπαδοπούλου, 21. Ζωή Χαμουρούδη-Λώλου, 22. Ζωή Χαμουρούδη-Τακανούδη, 23. ;;;;;;;; 24. +Ελένη Θεοδοσίου-Κορφιάτη.
Καθήμενοι: 25. +Κυριάκος Ουζούνης, 26. Όλγα Χωραφά, 27. Ελένη Καραμήτσιου-Σαμαρά 28. Πέτρος Γιαμπατζίδης, 29. +Χρήστος Μερεσίδης 30. Κώστας Καραβάς 31. Γιάννης Καρακατσανίδης(Γιαντσούλης) 32. +Γεώργιος Ιωαννίδης(Μπάχουρας) 33. +Στέλιος Ιωαννίδης.

Από αριστερά

όρθιοι:

Κυριακή (Κίτσα) Μερεσίδου 2. Δημήτριος Ψαλτόπουλος, 3. Βασίλειος Αθανασιάδης 4.Νίκος Πρασσούδης 5. Νικηφόρος Χρηστίδης, 6.+ Γιάννης Σ. Αθανασιάδης (Νούλης) 7. +Γεώργιος Ν. Αθανασιάδης 8. Σωτήρης Δελαρούδης.

Καθήμενοι:

 

 9. Ζαφείρης Κατραμάδας 10. +Πἐτρος Κατούδης(Κασέρας) 11. Δήμος Τσιλικούδης.

Ο αλησμόνητος δάσκαλός μας +Ισίδωρος (Σιδέρης) Παπαδόπουλος

  Βλέποντας την φωτογραφία που μου παραχώρησε η Δέσποινα Γκουντενούδη, που και πάλι θα την ευχαριστήσω από καρδιάς, μου έρχονται μνήμες, ιστορίες, πρόσωπα που κάποια μάλιστα σήμερα λείπουν από κοντά μας, αλλά άφησαν το στίγμα τους στην πόλη μας και φυσικά στις ζωές μας.

  Ξέραμε ότι από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο θα γίνει η έναρξη χρήσης του νέου (τότε) “Πέτρινου” Εξατάξιου Δημοτικού Σχολείου, θυμάμαι χαρακτηριστικά την προτροπή συμμαθητή και φίλου μου, που είχε χάσει τη χρονιά ο ίδιος, να μείνω στην ίδια τάξη για να πάμε στο καινούργιο το σχολείο το οποίο θα είχε για αυλή το τότε γήπεδο ποδοσφαίρου του Πολυκάστρου.

   Θυμάμαι την πάνδημη κηδεία του συμμαθητή μας , αλησμόνητου Στέλιου Β. Ιωαννίδη τον Απρίλιο 1967 που το έφεραν νεκρό από την Κύπρο.

   Θυμάμαι την πάνδημη κηδεία, ύστερα από τον τραγικό θάνατο του Γιώργου Χρ. Ιωαννίδη (Μπάχουρα), νεαρού φέρελπι ποδοσφαιριστή του Ολυμπιακού Πολυκάστρου, που σκοτώθηκε ύστερα από σύγκρουση το μηχανάκι του με Ι.Χ. κοντά στον Ακροπόταμο.

   Θυμάμαι την περίοδο 1955-59, τον αγώνα των Κυπρίων (ΕΟΚΑ) εναντίον των Βρετανών αποικιοκρατών και τις δολοφονίες των νεαρών Κυπρίων αγωνιστών (Γρηγόρης Αυξεντίου, Ευαγόρας Παλληκαρίδης,  Μιχαλάκης Καραολής κ.α.) που μας συγκλόνισαν και τότε ”ἁνεβάσαμε” θεατρικό έργο με τα δεινά των Κυπρίων και εγώ υποδύθηκα τον Τζόν Χάρντινγκ , “Δήμιος της Κύπρου” στην παράσταση έπαιζαν +Χρήστος Δραγανίδης, +Γιάννης Σ. Αθανασιάδης (Νούλης), +Ελένη Θεοδοσίου-Κορφιάτη κ.α.

   Αυτά ήταν τα πρὀσωπα και κάποια από τα περιστατικά και τις μνήμες, ύστερα από 65 χρόνια, της τελευταίας “τἀξης” που αποφοίτησε από το πρώτο ανεγερθέν με κρατική χρηματοδότηση εκπαιδευτικό κτίριο της πόλης μας.

Βασίλης Αθανασιάδης

Η Αγάπη στην πράξη, 17ος χρόνος προσφοράς ζωής.

 Τράπεζα Αίματος Άσπρου-Αξιοχωρίου

  Τέτοιες μέρες πριν από 16 χρόνια με πρωτοβουλία του Π.Α.Σ. ΔΟΞΑ Άσπρου αποφασίστηκε η επαναλειτουργία της τράπεζας αίματος ΆΣΠΡΟΥ στην οποία μετέπειτα συνέπραξε και το ΑΞΙΟΧΏΡΙ και συνεχίζει πλέον ως μία και ενιαία και για τα δύο γειτονικά χωριά του Δήμου μας.
  Αφορμή ήταν η απώλεια ενός πολύ αγαπητού συναδέλφου (Σιδηροδρομικού) και φίλου του αλησμόνητου Λευτέρη Γιώρτσου που έδινε την "ψυχή" του για τον τόπο του και ιδιαίτερα για την “Δόξα” Άσπρου. Η μεγάλη ανάγκη σε αίμα τους τελευταίους μήνες της ζωής του, ήταν η αιτία και η επιμονή του φίλου Παναγιώτη Γουδαμάνη να αναλάβω την επανασύσταση της “Τράπεζας Αίματος¨, έτσι ξεκινήσαμε με την πραγματοποίηση της πρώτης αιμοδοσίας στις 4 Φεβρουαρίου 2007. Από τότε μέχρι σήμερα πραγματοποιήθηκαν 31 προγραμματισμένες αιμοδοσίες σε Άσπρο και Αξιοχώρι, συγκεντρώθηκαν 845 φιάλες αίματος και χορηγήθηκαν 790 φιάλες για τις ανάγκες 360 ασθενούντων συνανθρώπων μας από Άσπρο και Αξιοχώρι,σήμερα η “Τράπεζα” αριθμεί 163 μέλη εθελοντές αιμοδότες.
   Το σημαντικότατο αυτό κοινωνικό έργο οφείλεται στην άψογη συνεργασία του Πολιτιστικού Συλλόγου “Ανατολική Ρωμυλία” Άσπρου, της Τοπικής Κοινότητος Άσπρου, του Πολιτιστικού Συλλόγου “Αμυδών” Αξιοχωρίου και της Τοπικής Κοινότητος Αξιοχωρίου με τον γράφοντα και υπεύθυνο συντονισμού της “Τράπεζας Αίματος”.

32η Αιμοδοσία. 

  Την Κυριακή 5 Φεβρουαρίου 2023 στο Πολιτιστικό Κέντρο του Άσπρου, από τις 10:00 μέχρι και τις 12:30 θα πραγματοποιηθεί η 32η Αιμοδοσία των μελών της "Τράπεζας Αίματος" Άσπρου - Αξιοχωρίου.

   Καλούνται τα μέλη και όσοι επιθυμούν να γίνουν μέλη της Τράπεζας να προσέλθουν τις συγκεκριμένες ώρες και στο χώρο, για να προσφέρουν λίγο από το αίμα τους, για τον πάσχοντα συνάνθρωπο μας.
  

   Τα τηλέφωνα επικοινωνίας με τους υπευθύνους 

αναγράφονται στο κάτω μέρος της αφίσας.

Αθανασιάδης Βασίλης          

Ο Αγιος Αντώνιος... του Αγίου Αθανασίου και η "Χειμάρρα".

 

  

  

Η κεντρική είσοδος του Ι.Ν. Αγίου Αθανασίου Πολυκάστρου 

 

    Ακριβώς πριν 76 χρόνια, σαν σήμερα ήταν 19 Ιανουαρίου του 1947, όταν λίγο πριν το μεσημέρι μαθεύτηκε το τραγικό γεγονός του ναυαγίου του Επιβατηγού-πλοίου Χειμάρρα, το οποίο είχε αποπλεύσει από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης το πρωί της 18ης Ιανουαρίου .

    Λίγο μετά της 04:00 τα ξημερώματα της 19ης Ιανουαρίου, εκεί στο Νότιο Ευβοϊκό βυθίστηκε το Χειμάρρα, πέρνωντας μαζί του στο βυθό εκατοντάδες ταξιδιώτες

    Με αφορμή αυτό το γεγονός ξαναδημοσιεύουμαι την ανάρτηση που είχα κάνει πριν από ένα χρόνο.

   Κάθε Κυριακή και κάθε γιορτή, πρωί - πρωί, ξεκινούσε η θεία Μαρία Κρουκλίδου το γένος Σπυρίδη(1893-1967) για την εκκλησία της Αγίας Τριάδος ή του Αγίου Αθανασίου όταν λειτουργούσε, σπάνια, από το 1941 που ξεκίνησε η λειτουργία της Αγίας Τριάδος.
  Πριν το 1960, όταν δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα στο Πολύκαστρο, ξεκινούσε για την εκκλησία, ¨άγρια μεσάνυχτα¨ με ένα φαναράκι στο χέρι και εμένα μόνιμο συνοδό της.
  Δεν μπορούσα να πω όχι, τα σπίτια μας δίπλα - δίπλα στην οδό Δαβάκη, σήμερα απέναντι από την είσοδο του 2ου Δημοτικού και 2ου Νηπιαγωγείου Πολυκάστρου, υπήρχε μεγάλη αγάπη και σεβασμός προς το πρόσωπό της, βέβαια και αυτή δεν μου χαλούσε χατίρια.
  Η θεία Μαρία συνήθιζε να προσκυνά σχεδόν όλες τις εικόνες, εκείνο όμως που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ήταν ότι στεκόταν περισσότερο χρόνο μπροστά στην εικόνα του Αγίου Αντωνίου, έκανε τρεις γονυκλισίες και με ευλάβεια φιλούσε τα πόδια του Αγίου.
  Στον νέοανεγερθέντα Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου Πολυκάστρου, στη θέση του παλαιού (που λειτουργούσε από το 1887 έως το 1941) και γκρεμίστηκε το 1987 για να χτιστεί ο καινούργιος, στο εσωτερικό του Ναού, στα δεξιά, στην εσοχή της νότιας θύρας υπήρχε μέχρι το 2021 η εικόνα του Αγίου Αντωνίου. Ο Άγιος απεικονίζεται ολόσωμος, όρθιος σε φυσικό μέγεθος. 

 

 

Ο νέος περικαλλής Ι.Ν. Αγίου Αθανασίου Πολυκάστρου, στο παλαιό Καρασούλι. 

Στη θέση του παλαιού (1887 -1987)

 

  Ο Άγιος Αντώνιος γεννήθηκε στην Αίγυπτο το 251 μ.Χ και πέθανε σε ηλικία 105 ετών, ασκήτεψε από την ηλικία των 18 ετών μέχρι το θάνατό του 356 μ.Χ.

 

 

  Η εικόνα αυτή είναι δωρεά της οικογένειας του Ανδρέα Κρουκλίδη (1920 - 2004) γιού της θείας Μαρίας που και αυτός ήταν πολύ θρήσκος και εκκλησιαζόταν τακτικά, μέχρι το τέλος της ζωής του.
   Σήμερα (2023) λόγω εργασιών αγιογράφησης στο εσωτερικό του Ι.Ν. του Αγίου Αθανασίου, η εικόνα του Αγίου Αντωνίου βρίσκεται στο γραφείο του εφημέριου του Ναού, πατρός Ιουλιανού.

ΑΚΡΙΒΩΣ ΠΡΙΝ 76 ΧΡΟΝΙΑ.

   Στις 18 Ιανουαρίου του 1947, ο Ανδρέας Κρουκλίδης μαζί με την Κίτσα την ¨Αθηναία¨ και την 2χρονη κορούλα της ταξίδευαν από Θεσσαλονίκη για Αθήνα με το επιβατικό πλοίο Ε/Γ “Χειμάρρα¨.

 

 

Επιβατικό πλοίο (ατμήλατο) Ε/Γ “Χειμάρρα¨.

Γραμμή Πειραιάς -Θεσσαλονίκη 

  Ο Ανδρέας από το 1946 υπηρετούσε στο στρατό στην Αθήνα και λίγο πριν τα Χριστούγεννα πήρε άδεια για να έρθει στο Πολύκαστρο, μαζί του από την Αθήνα, ήρθε και η Κίτσα η "Αθηναία" συγγενής, κουμπάρα και συγχωριανή από Ρωσία, με το δίχρονο κοριτσάκι της.
  Η Κίτσα όμορφη γυναίκα, εντυπωσιακή εμφάνιση και πάντα χαμογελαστή, γλυκομίλητη και με πολύ χιούμορ. 12χρονη κοπελίτσα ήρθε με τους γονείς της από την Ρωσία το 1930. Η οικογένεια της αφου περιπλανήθηκε στην Ευκαρπία Κιλκίς (Γραμάτινα), Πλατύ(Ημαθίας), Σκύδρα(Πέλλας) κατέληξαν στην Αθήνα για μια καινούργια ζωή.
  Χριστούγεννα το 1946, πρωτοχρονιά και Φώτα, ήταν μέρες χαράς και ξεκούρασης για τον αδειούχο φαντάρο Ανδρέα και περισσότερο για την Κίτσα την "Αθηναία”αφού οι επισκέψεις σε συγγενείς και φίλους γνώριμους απ την Ρωσία δεν είχαν τέλος.
  Τα γλέντια, τα παρακάθια, παρά τους δύσκολους καιρούς είναι συχνά και απο μουσική δόξα τω Θεώ,ο θείος ο Γιάννης Κρουκλίδης-(Γιάνκος)έχει τη λύρα του,ο Νίκος Κρουκλίδης (Κόλιας) λυράρης γνωστός με ιδιαίτερη γνώση/επἰδοση στους Ρώσικους σκοπούς-χορούς και ο Ανδρέας Κρουκλίδης ξάδερφος του αδειούχου Ανδρέα έχει τη γαρμόσκα του (garmoshka στα Ρώσικα το ακορντεόν) που την είχε φέρει από την Ρωσία(*χρόνια αργότερα θα ανοίξει σχολή εκμάθησης μουσικών οργάνων στην Αυστραλία για πάνω από 50 χρόνια). 

  Ποντιακοί και Ρώσικοι σκοποί-χοροί ανακατεύονται, τα τραπέζια στρωμένα τα χοιρινά, τα στύπα και κάθε είδους καλούδια, παραδοσιακά σε κάθε Ποντιακό σπίτι.
  Όλα τα ωραία, δυστυχώς τελειώνουν γρήγορα.έτσι και η άδεια ενός μηνός του αδειούχου Ανδρέα τελειώνει, στις 21 Ιανουαρίου 1947 πρέπει να βρίσκεται στη μονάδα του στην Αθήνα και η Κίτσα η "Αθηναία" με το κοριτσάκι της στο σπίτι της.
  Στις 17 Ιανουαρίου ανήμερα της εορτής του Αγίου Αντωνίου, το κρύο είναι τσουχτερό, αλλά ο Ανδρέας που είναι πολύ θρήσκος όπως και όλη η οικογένεια του εκκλησιάζονται στον Ι.Ν.της Αγίας Τριάδος και παρακαλούν τον Άγιο να τους φυλάει-προστατεύει για το επικείμενο ταξίδι της επιστροφής στην Αθήνα αλλά και για τις δύσκολες μέρες που περνάει η πατρίδα μας λόγω του εμφυλίου πολέμου. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας από τον Σιδ Σταθμό Πολυκάστρου αναχωρούν με τον καρβουνιάρη (ατμήλατο τρένο) για τη Θεσσαλονίκη, πολλοί συγγενείς και φίλοι είναι εκεί και τους αποχαιρετούν.
   Διανυκτερεύουν στη Θεσσαλονίκη και πρωί πρωί στις 18 Ιανουαρίου, ανήμερα της γιορτής του Αγίου Αθανασίου, επιβιβάζονται στο ατμόπλοιο Ε/Γ“ΧΕΙΜΑΡΡΑ” που στις 08:30 αναχωρεί για Πειραιά.
  Λόγω ανώμαλης πολιτικής κατάστασης (εμφύλιος) και των κατεστραμμένων δρόμων και γεφυρών, κύριο μέσο μεταφοράς-συγκοινωνιών μεταξύ Θεσσαλονίκης -Πειραιώς (Αθήνα) είναι το πλοίο.

Η ΧΕΙΜΑΡΡΑ
Ιστορική περιοχή της Βορείου Ηπείρου και ομώνυμη Κωμόπολη, προπύργιο του Ελληνισμού.

   Το επιβατηγό-ατμόπλοιο Ε/Γ“ΧΕΙΜΑΡΡΑ” ήταν το τελευταίο ατμόπλοιο της Ελληνικής ακτοπλοΐας, το προηγούμενο όνομα του ήταν “HERTHA” και ναυπηγήθηκε το 1905. Το 1946 παραχωρήθηκε στην Ελληνική κυβέρνηση με τις “Γερμανικές επανορθώσεις” και μετά από σύντομες επισκευές τοποθετήθηκε στην ακτοπλοϊκή γραμμή Πειραιά- Θεσσαλονίκης.

 

SS Hertha (de) ναυπηγήθηκε το 1905 στο ναυπηγείο Stettiner Oderwerke.

 
  Το μοιραίο-τελευταίο ταξίδι του έγινε στις 18 Ιανουαρίου το 1947 απο Θεσσαλονίκη για Πειραιά, με πλήρωμα 86 άνδρες και 530 επιβάτες από τους οποίους 286 ιδιώτες και 244 στρατιώτες και χωροφύλακες ανάμεσα τους ο Ανδρέας, η Κίτσα η “Αθηναία”και το 2χρονο κοριτσάκι της, καθώς και αρκετοί σιδηροδέσμιοι (*αριστεροί) που μεταφέρονταν από την Μακεδονία στα ξερονήσια για “αναγκαστικές διακοπές”, Μακρόνησος, Αη Στράτης κ.α..
  Λόγω των κακών καιρικών συνθηκών που επικρατούσαν, ο καπετάνιος επέλεξε την διαδρομή μέσω του Ευβοϊκού κόλπου, περνώντας και από την Χαλκίδα (στενό του Ευρίπου), μέχρι τις 04:00 της 19 Ιανουαρίου 1947 όλα βαίνουν καλώς οπότε γίνεται αλλαγή βάρδιας.
  Το πλοίο πλέει στον νότιο Ευβοϊκό κόλπο ανάμεσα Νέα Στύρα και την Αγία Μαρίνα κοντά στις νησίδες Βερδούγια έχουν περάσει μόλις 10 λεπτά από τη στιγμή που έγινε η αλλαγή της βάρδιας, όταν ένας τρομερός θόρυβος ταράζει την ησυχία της νύχτας, το πλοίο σείεται απ άκρη σ΄ άκρη, τα φώτα σβήνουν, ξυπνούν οι επιβάτες, και έντρομοι προσπαθούν να καταλάβουν τι έχει συμβεί!
  Το πλοίο μπάζει νερά και ο κόσμος πανικόβλητος προσπαθεί να μπει σε βάρκες, να βρει σωσίβια και ότι άλλο μπορεί να τον βοηθήσει αφού σε λίγο πέφτουν στη θάλασσα. Βάρκες αναποδογυρίζουν, κόσμος πνίγεται, στα κρύα νερά του Ευβοϊκού πολλοί δεν ξέραν κολύμπι.

Θέση ναυαγίου του Ε/Γ“ΧΕΙΜΑΡΡΑ” στο νότιο Ευβοϊκό.

 Οι δικοί μας ο Ανδρέας και η Κίτσα η Ἁθηναία”από μικρά παιδιά από τη Ρωσία ακόμη ξέραν κολύμπι, παλεύοντας με τα κύματα και τα παγωμένα νερά του Ευβοϊκού, ο Ανδρέας κρατούσε σφιχτά με το αριστερό του χέρι το κοριτσάκι της Κίτσας.

 

ΑΝΤΡΟΎΣΑ ΤΟ ΜΩΡΟ Μ΄

  “Αντρούσα το μωρό μ΄”, φώναζε διαρκώς και εναγωνίως στον Ανδρέα η Κίτσα κολυμπώντας και ο Ανδρέας της απαντούσε: “Μη στεναχωρεύκεσε έχ’ ατό συν εγκάλια μ΄” και όντως το κρατούσε σφιχτά επί 4 ώρες παλεύοντας με τα κύματα και το ψύχος.
  Το μωρό της Κίτσας που κρατούσε ο Ανδρέας ήταν νεκρό, δεν πνίγηκε, πέθανε από το ψύχος και όμως το κρατούσε στα χέρια του αν και γνώριζε ότι δεν άντεξε, δεν της είπε τίποτα για να μην απογοητευτεί και να συνεχίσει να κολυμπάει μέχρι να φτάσουν στην ακτή.

   Ο απολογισμός του πολύνεκρου αυτού ναυαγείου που ονομάστηκε ”Ελληνικός Τιτανικός” στο σύνολο 616 ατόμων που επέβαιναν, διασώθηκαν μόνο 221, μεταξύ αυτών είναι ο Ανδρέας και η Κίτσα η “Αθηναία” αλλά και ο μετέπειτα διατελέσας Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Ντίνος Κοσμόπουλος.

   Την σωτηρία τους ο Ανδρἐας και η Κίτσα πίστευαν ότι την οφείλουν στον Άγιο Αντώνιο, που την ημέρα της εορτής του, 17 Ιανουαρίου 1947, εκκλησιάστηκαν για τελευταία φορά στο Πολύκαστρο, γι αυτό και η δωρεά-δέηση της εικόνας του Αγίου Αντωνίου στον Ι.Ν. Αγίου Αθανασίου Πολυκάστρου την οποία προσκυνούσε με 3 γονυκλισίες η θεία Μαρία μητέρα του Ανδρέα .

ΥΓ. Οι φωτογραφίες του Ι.Ν. και του Αγίου Αντωνίου είναι της κας Γεωργίας Ζαβουδάκη 17/1/2022

 

 

Βασίλης Αθανασιάδης

ΕΚΕΙ "ΨΗΛΑ" …ΣΤΟ ΧΑΜΗΛΟ!

 

Το Χαμηλό από ψηλά. 

  Ακριβώς πάνω στη συνοριογραμμή της χώρας μας, Δυτικά του Αξιού ποταμού, μπροστά και Ανατολικά του αιματοποτισμένου λόφου ΡΑΒΙΝΕ (1 Μαΐου 1917), βρίσκεται το χωριό ΧΑΜΗΛΟ, της κοινότητας ΕΙΔΟΜΕΝΗΣ, του Δήμου ΠΑΙΟΝΊΑΣ.

   Ένα ημικύκλιο Ανατολικά, Νότια και Δυτικά σχηματίζουν τα χωριά Ειδομένη, Δογάνης, Πλάγια, Φανός και Σκρά και μπροστά τους κάτω χαμηλά, “πάνω” στα σύνορα βρίσκεται ο λόφος ΡΑΒΙΝΕ και το χωριό Χαμηλό.

   Μέχρι το 1922 τα χωριά Χαμηλό, Πλάγια και Φανός κατοικούνταν αποκλειστικά από Μουσουλμάνους. Το Χαμηλό (παλαιά ονομασία Αλτσάκ) το 1904 είχε 1244 κατοίκους, τα Πλάγια (Καρασινάν) είχε 1745 και ο Φανός (Μαγιαδάγ) 3440, τα τρία αυτά χωριά μαζί είχαν 6429 κατοίκους, οι οποίοι μέχρι το 1924 στο σύνολό τους έφυγαν στη Τουρκία.

   Το 1923 ήρθαν οι πρόσφυγες (υποχρεωτική ανταλλαγή, Συνθήκη Λωζάνης, η Σύμβαση περί ανταλλαγής των Ελληνικών και Τουρκικών πληθυσμών (Χριστιανών-Μουσουλμάνων, υπογράφηκε στην Λωζάνη της Ελβετίας στις 30 Ιανουαρίου 1923) από την Ανατολική Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο και εγκαταστάθηκαν στα τρία προαναφερθέντα χωριά, όπως και στα περισσότερα χωριά του Νομού μας, της Μακεδονίας μας και όχι μόνο.

   Το χωριό Χαμηλό στα Βορειοδυτικά σύνορα του Νομού Κιλκίς, είναι το μοναδικό χωριό που κατοικήθηκε αποκλειστικά από Πόντιους πρόσφυγες το 1923, (44 οικογένειες, 125 άτομα) η πλειοψηφία των οποίων ήταν από την Νεοκαισάρεια (τουρκικά: Niksar, Νίξαρ) της επαρχίας Τοκάτ(Ευδοκιάς) του Πόντου και λίγες από Σαμψούντα και Τραπεζούντα.

   Στο Χαμηλό οι αφιχθέντες Πόντιοι πρόσφυγες, μέχρι το καλοκαίρι του 1924 (αναχώρηση των Μουσουλμάνων) συστεγάστηκαν και έζησαν αρμονικά με τους παλαιούς κατοίκους, οι οποίοι δεν ήθελαν να φύγουν από την περιοχή που μέχρι τότε ζούσανε και δεν είχαν προβλήματα με τους νεοαφιχθέντες πρόσφυγες Ποντίους.

ΤΟ ΡΑΒΙΝΕ

 

 Ο ιστορικός αιματοποτισμένος λόφος ΡΑΒΙΝΕ.  

    Ο λόφος ΡΑΒΙΝΕ, στο Χαμηλό έχει καταγραφεί στη παγκόσμια ιστορία για την πολυαίμακτη μάχη που διεξήχθη σε αυτόν την 1 Μαΐου 1917 (Α΄Π.Π. 1914-1918) και την νίκη των Ελληνικών Δυνάμεων επί των Γερμανοβουλγάρων που το κατείχαν, αυτή ήταν η πρώτη ΜΕΓΑΛΗ ΝΙΚΗ των Ελλήνων με τη στήριξη του Γαλλικού Πυροβολικού και η  απαρχή της διάσπασης του Μακεδονικού Μετώπου.

   Το όνομα του ΡΑΒΙΝΕ σαν σταθμός στην Ελληνική ιστορία είναι πασίγνωστο και αναγράφεται στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη (Αθήνα) σε πάρα πολλές επιτύμβιες στήλες και στρατόπεδα καθώς και σε οδούς πόλεων.

 

 

Από το μνημείο στην κορυφή του λόφου ΡΑΒΙΝΕ.

 
    Η επέτειος της Μάχης του ΡΑΒΙΝΕ γιορτάζεται κάθε χρόνο την 1η Κυριακή του Μαΐου στο χωριό Χαμηλό, με την συμμετοχή Συλλόγων Κρητών και άλλων απογόνων, “των παιδιών της Εθνικής Αμύνης” .

    Το 2022 κατά τον εορτασμό της επετείου, παρέστη για πρώτη φορά αντιπροσωπεία από το Δήμο Παλαμά Καρδίτσας, συμπατριωτών του Λοχαγού Γρηγορίου Γουλιανού, που ηγήθηκε της Επίθεσης - Κατάληψης του Λόφου ΡΑΒΙΝΕ με το 2ο Τάγμα του 1ου Συντάγματος της Μεραρχίας Σερρών. 

 

27 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟ ΡΑΒΙΝΕ… ΜΑΥΡΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ

    Στη νεότερη ιστορία μας και ιδιαίτερα κατά την κατοχή (1941-1944) συνέβησαν τραγικά γεγονότα στη περιοχή μας και συγκεκριμένα στα ακριτοχώρια του Δήμου μας Χαμηλό, Δογάνης, Πλάγια, Φανός, Σκρά και Κούπα καθώς και σε χωριά της Αλμωπίας, τα οποία πολλοί δεν τα γνωρίζουν.

    Μετά από τα συνεχή αντάρτικα χτυπήματα του Δεκεμβρίου του 1943, οι Γερμανοί από κοινού με τους Βούλγαρους συμμάχους τους αποφασίζουν να καθαρίσουν τις ανταρτοομαδες του Παϊκου. Για το σκοπό αυτό Γερμανικές δυνάμεις από τη Φλώρινα, την Έδεσσα, τα Γιαννιτσά και τη Γουμένισσα και Βουλγαρικές από τη Γευγελή και το Μοναστήρι, κινητοποιήθηκαν.

   Στον τομέα των χωριών μας από Ειδομένη μέχρι Σκρά το έργο αυτό ανέλαβαν Βουλγαρικές στρατιωτικές δυνάμεις ορμόμενες απο τη Γευγελή, για να εκκαθαρίσουν την περιοχή από τις λίγες μικρές ομάδες ανταρτών του ΕΛΑΣ, που δρούσαν στην περιοχή, κυρίως στο Παϊκο και στην Αλμωπία και επιχείρησαν την διάνοιξη διαδρόμου μέσω των χωριών μας.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ

   Ήταν το πρωί της 17 Ιανουαρίου του 1944, ανήμερα της γιορτής του Αγίου Αντωνίου, σαν σήμερα,  ακριβώς πριν 79 χρόνια όταν ένα τμήμα δυνάμεως Τάγματος του Βουλγαρικού στρατού προερχόμενο από τη Γευγελή ενεφανίσθη στο Χαμηλό και προέβη σε συλλήψεις αρκετών ανδρών τους οποίους οδήγησαν λίγο έξω από το χωριό, πλην όμως για άγνωστο λόγο άφησαν τους περισσότερους αφού αφαίρεσαν είδη ένδυσης, ρουχισμό και υποδήματα.

   Απ΄ αυτήν την πρώτη επιχείρηση δυστυχώς τέσσερις (4) δεν επέστρεψαν ποτέ πίσω, στις παρυφές του λόφου Ραβινέ τους εκτέλεσαν, αυτοί ήταν ο Αναστασιάδης Νικόλαος 18 ετών, ο Κόκκαλης Ιωάννης 19 ετών, ο Μουρατίδης Γεώργιος ετών 18 και ο Παντελίδης Χαράλαμπος ετών 46.

   Μετά από δύο ημέρες, τα ξημερώματα της 19ης Ιανουαρίου 1944, ένα άλλο τμήμα του Βουλγαρικού στρατού ενεφανίσθη στα χωριά Χαμηλό και Δογάνης και προέβη σε εμπρησμούς σπιτιών, αποθηκών, στάβλων και συνέλαβαν όλους ανεξαιρέτως τους άνδρες άνω των 15 ετὠν που δεν πρόλαβαν να διαφύγουν στα γύρω δάση.

   Το πρώτο θύμα αυτής της ημέρας είναι ο 16χρονος Νικόλαος Παναγιωτίδης ο οποίος εκτελείται στις 09:00 το πρωί, πίσω απ΄τον Ιερό Ναό Υψώσεως Του Τιμίου Σταυρού Χαμηλού, μπροστά στους αλλόφρονες γονείς του και τα μικρότερα αδέλφια του μεταξύ των οποίων ο 7χρονος τότε Γιάννης Παναγιωτίδης (σήμερα Αξιωματικός Ε.Α.με το βαθμό του Ίλαρχου), που κατέγραψε όλα αυτά τα συγκλονιστικά γεγονότα.

   Τους συλληφθέντες άνδρες του Χαμηλού, τους οδήγησαν λίγο έξω από το χωριό κοντά στο ύψωμα Ντρομαντέρ μπροστά από τον λόφο ΡΑΒΙΝΕ, τους οποίους και εξετέλεσαν γύρω στις 14:30, οι εκτελεσθέντες εκείνη την ημέρα είναι οι παρακάτω: Ανδρεάδης Χαράλαμπος ετών 46, Ανδρεάδης Νικόλαος ετών 44, Ζυρίδης Ιλαρίων ετών 46, Κουκλίδης Κωνσταντίνος ετών 48, Κυριακίδης Ηρακλής ετών 50, Κουλαξίδης Νικηφόρος ετών 56, Κελασίδης Νικόλαος ετών 58, Κελασίδης Γεώργιος (υιος) ετών 19, Μουρατίδης Αβραάμ ετών 45, Παναγιωτίδης Χαράλαμπος ετών 46, Παπαδόπουλος Λάζαρος ετών 43, Σαββίδης Φίλιππος 45 ετών, Σερεμετίδης Σάββας 46 ετών, Τούνας Ιωάννης 17 ετών και Χαραλαμπίδης Κωνσταντίνος 28 ετών.

    Η θέση της εκτέλεσης σε εκείνο το σημείο θυμίζει πράξη αντεκδίκησης, απογόνων των ηττημένων Βουλγάρων της 1ης Μαΐου 1917, ενάντια στους αθώους κατοίκους του Χαμηλού.

   Την ίδια ημέρα στο Δογάνη εξετέλεσαν τους Ζήση Γεώργιο ετών 55, Καρανάκη Θωμά 50 ετών, Ζαφειρίου Ιωάννη 25 ετών, Μποντοζάκη Αθανάσιο 55 ετών και Φερτάκη Αθανάσιο 57 ετών.

   Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν προστάτες πολυμελών οικογενειών, ήταν μια πραγματική γενοκτονία προσφύγων από τις αλησμόνητες πατρίδες, που πάλευαν να ξαναστήσουν τη ζωή τους στο Χαμηλό και τον Δογάνη, που είχαν εγκατασταθεί εκεί το 1923.

   Παρόμοιες πράξεις εμπρησμών και δολοφονιών σε μικρότερη έκταση έγιναν και στα χωριά μας Πλάγια, Φανός, Σκρά και Κούπα.

   Αυτές εν συντομία είναι οι άγραφες ΜΑΥΡΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ των ακριτικών χωριών του Δήμου μας εκεί Δυτικά του Αξιού, που δυστυχώς πολλοί δεν τις γνωρίζουν.

 

Μνημόσυνο για τους αδικοχαμένους κατοίκους Χαμηλού και Δογάνη την 15 Ιανουαρίου 2023 στον Ιερό Ναό Υψώσεως Τιμίου Σταυρού Χαμηλού, ο αυτόπτης μάρτυρας Γιάννης Παναγιωτίδης περιγράφει τα δραματικά γεγονότα, 17 και 19 Ιανουαρίου 1944.

   Ας είναι αιώνια η μνήμη των αδικοχαμένων νεκρών κατοίκων των χωριών μας, με την ευχή να μην επαναληφθούν παρόμοια τραγικά γεγονότα και να επικρατήσει ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΙΡΗΝΗ και ιδιαίτερα στην πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων που ζούμε.

 

 

Χώρος  κοιμητηρίων Χαμηλού όπου εναποτέθησαν τα οστά των δολοφονηθέντων.

Αναγράφονται τα ονόματα των 20 ανδρών νεκρών .

Στη μία πλευρά αναγράφεται ...

" Δεν ενόχλησαν κανένα, δεν μίσησαν κανένα, δεν πολέμησαν κανένα, 

πλήρωσαν με τη ζωή τους γιατί ήσαν Έλληνες.

Σε άλλη πλευρά..

"Τα τέκνα στη μνήμη των γονέων και αδερφών τους που Βούλγαροι στρατιώτες τους εκτέλεσαν αδίκαστους, χωρίς λόγο, χωρίς αφορμή, μόνο γιατί ήταν Έλληνες."

 

Στο χώρο εκτέλεσης, κάτω από το λόφο ΡΑΒΙΝΕ, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Χαμηλού "ΤΟ ΡΑΒΙΝΕ" με πρόεδρο τον κύριο Ιορδάνη Τραπεζανίδη, τον Παπα-Ηλία Ανδρεάδη, ταμία την κυρία Ιωάννα Κωνσταντινίδου , γραμματέα τον (+) Παναγιώτη Θωϊδη,μέλος την κυρία Γεωργία Ιορδανίδου και με την στήριξη των κατοίκων και πολλών φίλων ανήγειραν το Ναϊδριο του Αγίου Αντωνίου, ένα κιόσκι και περικαλλές μνημείο που αναγράφει τα ονόματα των αδικοχαμένων Χαμηλιωτών.

 

 

Το μνημείο στο χώρο της εκτέλεσης 

 

 Μνημόσυνο στο χώρο εκτέλεσης την 15 Ιανουαρίου 2012

Από αριστερά Γιάννης Παναγιωτίδης, Ιορδάνης Τραπεζανιδης, Παπα-Ηλίας Ανδρεάδης και ο αλησμόνητος Γιώργος Κωνσταντινίδης (1944 -1/1/2023)

 

Οι πρωτεργάτες της ανέγερσης του μνημείου στο χώρο εκτέλεσης.

 Φωτογραφίες από το αρχείο της κ. Ιωάννας Κωνσταντινίδη

 
Σχετικά με τα γεγονότα αναφέρονται:

α) στο βιβλίο του Γιώργου Εχέδωρου “Ιστορία του Κιλκίς” Η μεταξύ Παίκου και Κρουσίων χώρα. Σελίδες 481 έως 484.

β) στο βιβλίο του Θοδωρή Μποράκη "Κοινότης Πλαγίων - Εν Παιονία Κιλκίς"

γ) ανέκδοτα χειρόγραφα, του επιζώντος αυτόπτη μάρτυρα Γιάννη Παναγιωτίδη (Αξιωματικός Ε.Α.με το βαθμό του Ίλαρχου)

Αθανασιάδης Βασίλης