Οι δικοί μας ήρωες

 

Στέφανος Μαυροματίδης  1915 - 1941

Με την στολή του πιλότου

Φώτο: αρχείο Ανέστη Αθανασιάδη

    Στο κείμενο για την 28η Οκτωβρίου αναφερθήκαμε στους δεκάδες ήρωες νεκρούς και τραυματίες της περιοχής μας του έπους του 1940 - 1941 και ιδιαίτερα στους νεκρούς του Πολυκάστρου και της Αξιουπόλεως.

   Αξιομνημόνευτο γεγονός για το οποίο κάνουμε ξεχωριστή αναφορά, είναι ο ηρωικός θάνατος (11 Μαρτιου 1941) του παλικαριού - αεροπόρου Ανθυποσμηναγού Στέφανου Μαυροματίδη (1915 - 1941) από την Πηγή (Ίσβορο) της Αξιούπολης.

   Δύο προσφυγόπουλα από τον μακρινό - αλησμόνητο Πόντο που με τους γονείς τους εγκαταστάθηκαν εδώ στην κεντρική Μακεδονία και έπεσαν με το αεροσκάφος τους προστατεύοντας την πατρίδα μας.

  Ο Ανθυποσμηναγός ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΜΑΥΡΟΜΑΤΙΔΗΣ του Αθανασίου: Γεννήθηκε στο Κάρς του αλησμόνητου Πόντου το 1917 και μικρό παιδί με τους πρόσφυγες γονείς του εγκαταστάθηκε στην Πηγή (Ίσβορο) της Αξιούπολης . Τον Απρίλιο του 1939 κατατάχθηκε στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού Σύρου και τον επόμενο χρόνο μετατάχθηκε στην Αεροπορία.

   Ο Ανθυποσμηναγός ΜΑΤΘΑΙΟΣ ΤΣΟΛΑΚΙΔΗΣ του Παύλου: Γεννήθηκε το 1910 στον αλησμόνητο Πόντο και με την οικογένειά του εγκαταστάθηκε στο Σιδηρόκαστρο Σερρών. Τον Απρίλιο του 1939 κατατάχθηκε στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού Σύρου και τον επόμενο χρόνο μετατάχθηκε στην Αεροπορία. 

    

   Τα δύο παλικάρια που γεννήθηκαν στον μακρινό Πόντο ήταν σε διατεταγμένη υπηρεσία στο ίδιο αεροσκάφος, αχώριστοι φίλοι και κοινή ήταν η μοίρα τους προς την αθανασία.

   Στις 11 Μαρτίου 1941, όταν οι Ιταλοί με την παρουσία του ίδιου του Μουσολίνι επιχειρούσαν την "εαρινή αντεπίθεση" και οι Έλληνες αντιστάθηκαν σθεναρά, μη υποχωρώντας ούτε σπιθαμή, ο Ανθυποσμηναγός Στέφανος Μαυροματίδης και ο Ανθυποσμηναγός Ματθαίος Τσολακίδης έχασαν τη ζωή τους όταν το αεροσκάφος τους Blenheim της 32ης Μοίρας Βομβαρδισμού κατέπεσε στην περιοχή Μπούζι Γκλάβα της Αλβανίας, χτυπημένο από εχθρικά αντιαεροπορικά πυρά κατά την εκτέλεση διατεταγμένης αποστολής αναγνωρίσεως-βομβαρδισμού στόχων στην Αλβανία.

 

Bristol Blenheim Mk IV 

ΑΘΑΝΑΤΟΙ

ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΉΜΗ ΤΟΥΣ

 Υ.Γ. Γι αυτό το παλικάρι, που μεγάλωσε στην Πηγή της Αξιούπολης , ο Δήμος μας θα πρέπει να αισθάνεται ιδιαίτερη τιμή και περηφάνια και μία προτομή του να κοσμεί την πλατεία της Αξιούπολης.

Βασίλης Αθανασιάδης

28 Οκτωβρίου 1940 - 28 Οκτωβρίου 2022

82 χρόνια από την Ιταλική επίθεση

και την εποποιία του Ελληνικού Στρατού-Λαού.

 

 "Με το χαμόγελο στα χείλη..." ποίος δεν έχει ακούσει αυτό το θρυλικό τραγούδι από τα χείλη της τραγουδίστριας "της νίκης" Σοφίας Βέμπο που αναφέρεται στο έπος του 40 και τον τιτάνιο αγώνα του συνόλου του Ελληνισμού ενάντια στο φασισμό.

  ΤΙΜΗ και ΔΟΞΑ στους χιλιάδες αθάνατους, νεκρούς και τραυματίες, 

που έδωσαν τη ζωή και το αίμα τους για να παραμείνει ελεύθερη η πατρίδα μας.

 

  ΤΙΜΗ και ΔΟΞΑ στα παλικάρια του Πολυκάστρου.

Νεκροί Πολυκάστρου 1940 -1941:

Αραμπατζής Χρήστος του Γεωργίου

Παυλίδης Παναγιώτης του Γεωργίου

Παναγιωτίδης Αθανάσιος του Κωνσταντίνου

Δαούτης Θωμάς του Δημητρίου

Τατσίδης Βασίλειος του Τάκη

Καρακασίδης Σταμάτης του Ιωάννου

 

Νεκροι Αξιούπολης 1940 -1941:

Ανθυποσμηναγός Μαυροματίδης  Στέφανος

Λοχίας Μενεψάκος Απόστολος

  " Τζανετέας Χρήστος

" Χ"Βασιλειάδης Παναγιώτης 

Δεκανέας Καλατζής Κωνσταντίνος

Στρατιώτης     Καλατζής Ιωάννης

" Καρολίδης Δημήτριος 

  " Σουμελίδης Δαμιανός

" Τριανταφυλλίδης Γεώργιος 

" Λίτσος Δημήτριος  

" Στεφανίδης Βασίλειος

" Κόττας Βασίλειος

 

  * Αξιομνημόνευτο γεγονός για το οποίο θα κάνουμε ξεχωριστή αναφορά, είναι ο ηρωικός θάνατος (11 Μαρτιου 1941) του παλικαριού - αεροπόρου Ανθυποσμηναγού Στέφανου Μαυροματίδη(1915 - 1941) από την Πηγή (Ίσβορο).  

Ένα προσφυγόπουλο από τον μακρινό - αλησμόνητο Πόντο που με τους γονείς του εγκαταστάθηκαν εδώ στον τόπο μας και έπεσε με το αεροσκάφος του προστατεύοντας την πατρίδα μας.

Από το 1966, εδώ και 56 χρόνια οι “Ακρίτες” Πολυκάστρου (ο πρώτος και παλαιότερος Σύλλογος της πόλης μας) τιμούσε και τιμάει σύμφωνα με το πρόγραμμα της Κοινότητας Πολυκάστρου και σήμερα του Δήμου Παιονίας την μεγάλη Εθνική μας Επέτειο, το έπος του 1940 - 1941.

 

28η Οκτωβρίου 1998.  Αμέσως μετά την παρέλαση. 

Το τμήμα των "Ακριτών",  χαρακτηριστικό με παραδοσιακές στολές παρήλασαν ενήλικες.

   Από αριστερά:   Γιάννης Θωμαϊδης(Ακροπόταμος), Μιχάλης Παναγιωτίδης(Κορόνα), Νίκος Σιάνας(πρόεδρος τότε των "Ακριτών"), Κτενίδης, 

Στο κέντρο μπροστά:    ο αείμνηστος, επίτιμος πρόεδρος Χρήστος Αδαμίδης και δίπλα του ο αείμνηστος Ηλίας Αντωνιάδης (Σιταριά), δίπλα στο λάβαρο Νίκος Αθανασιάδης και Περικλής Αντωνιάδης (Σιταριά) μετά της συζύγου του.

Στο άκρο δεξιά ο γράφων.

28η Οκτωβρίου 1987.

Ο γράφων και τότε πρόεδρος των "Ακριτών" Πολυκάστρου καταθέτει στεφάνι στο μνημείο πεσόντων στην Κ. πλατεία Πολυκάστρου. 

Βασίλης Αθανασιάδης

Ακριβώς πριν ένα χρόνο… εφέκε μας ο πασά μ΄ο Γιωρίκας.

  Ήταν Κυριακή 24 Οκτωβρίου 2021, όταν στις 08:30 το πρωί, “΄ερθεν το μαύρον το χαπάρ” .
  Ο Γιώργος απεβίωσε, ενώ περιμέναμε την επιστροφή του στο σπίτι κοντά στην σύζυγο, στα παιδιά και τα εγγόνια του.

   Δυστυχώς “άλλαι αι βουλαί Του Κυρίου”.

   Αδελφέ μας, δεν έφυγες ποτέ, είσαι πάντα στο μυαλό και την καρδιά μας, δεν μπορούμε να σε ξεχάσουμε, δεν πιστεύουμε ότι έφυγες από κοντά μας, είσαι πάντα ανάμεσά μας, στο τραπέζι που καθόμαστε είναι πάντα και το δικό σου ποτήρι, στις δουλειές που ξεκινάμε σε έχουμε πάντα στη σκέψη μας και αναζητούμε την πολύτιμη βοήθειά σου, που πάντα την προσέφερες.

   Στις παρέες που ήσουν πάντα αυτός που σκορπούσε το κέφι και την χαρά, όλοι σε αναζητούν.

   Ξέρουμε εκεί που είσαι στον παράδεισο μαζί με όλους τους φίλους σου που έφυγαν νωρίτερα, συνεχίζεις να προσφέρεις όπως και στη γη.

Δεν σε ξεχνάμε - Αιώνια η μνήμη σου

Βασίλης Αθανασιάδης

Ο τόπος μας, οι λίμνες μας και οι Νέες Καβάλες

  Εκεί στα μέσα της τρίτης δεκαετίας του εικοστού αιώνα και της πρώτης του μεσοπολέμου(1921-1930), η Ευρώπη προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές της, από τον τετραετή πολυαίμακτο πόλεμο, Α’ Π.Π. (1914-1918).

   Κοσμογονικές αλλαγές έχουν συντελεστή, διάλυση αυτοκρατοριών(Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία κ.α.) και δημιουργία νέων εθνικών κρατών.

   Έχουμε μετακινήσεις, αναγκαστικές ή εθελούσιες εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που ξεσπιτώνονται και προσφυγοποιούνται προς τις νέες πατρίδες, εγκαταλείποντας το βιός τους, τους τόπους που γεννήθηκαν και έζησαν αυτοί και οι πρόγονοί τους εκατοντάδες χρόνια, με πόνο ψυχής αλλά και με δίψα για ζωή και δημιουργία στη νέα τους πατρίδα.

   Εδώ στη πατρίδα μας ο πόλεμος τελείωσε μετά από τέσσερα χρόνια, το Σεπτέμβριο του 1922, με την Μικρασιατική καταστροφή και τον αφανισμό του Ελληνισμού της Ανατολής, που τον Σεπτέμβρη που μας πέρασε συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια τον από τη μαύρη αυτή επέτειο..

   Μετά τη λήξη του Ελληνοτουρκικού πολέμου και με το πρώτο μέρος της συνθήκης της Λωζάνης (30 Ιανουαρίου 1923) συμφωνείται η υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας με βάση το θρήσκευμα Χριστιανοί-Μουσουλμάνοι με την εξαίρεση των Ελλήνων που ήταν εγκατεστημένοι στην Κωνσταντινούπολη,την Ίμβρο και την Τένεδο και των μουσουλμάνων της Δυτικής Θράκης.

   Ο μεγάλος αριθμός των προσφύγων Ελλήνων από Μικρά Ασία, Πόντο, Καύκασο, Νότια Ρωσία, Ανατολική Θράκη, Ανατολική Ρωμυλία κ.α. που υπερβαίνει το 1.200.000 είναι ένα τεράστιο πρόβλημα για την εξαντλημένη από τα δέκα χρόνια πολέμου πατρίδα μας (1912-1922), Βαλκανικοί Α & Β(1912 -1913) , Α΄ Π.Π. (1914 -1918) και Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή (1919-1922).

   Μέχρι το 1925 με την άφιξη προσφύγων και από την Βουλγαρία (Ανατολική Ρωμυλία) , συνθήκη Νεϊγύ (1919), ολοκληρώνεται ο κύκλος των μετακινήσεων προς την Ελλάδα.

    Βέβαια, ο ξεριζωμός των Ελλήνων και η μετακίνηση προς την πατρίδα συνεχίζεται για τους Έλληνες της Σοβιετικής Ένωσης, μετά από τη βίαια κολεκτιβοποίηση(1929) και την δέσμευση των περιουσιών τους. 

  Από το 1930 μέχρι και το 1940, έχουν έρθει χιλιάδες και στο Νομό μας πρόσφυγες, αρκετοί από αυτούς εγκαταστάθηκαν και στο Πολύκαστρο όπως και οι δικοί μου πρόγονοι(νότιο τμήμα, μεταξύ Οδού Κιλκισίου και Σιδ. γραμμής).

   Εδώ στον ευλογημένο τόπο μας και τον αιματοποτισμένο από χιλιάδες ήρωες- μάρτυρες που ήρθαν από κάθε σημείο της Ελλάδος και πολέμησαν για την ελευθερία της Μακεδονίας μας, Μακεδονικός Αγώνας, Μάχη Κιλκίς 19 - 21 Ιουνίου 1913 (η φονικότερη μάχη στην νεώτερη ιστορία της πατρίδας μας), Ραβινέ 1η Μαΐου 1917, Σκρά 17 Μαΐου 1918 και Δοϊράνης Σεπτέμβριος 1918, στον τόπο που δέχθηκε χιλιάδες πρόσφυγες από τις αλησμόνητες πατρίδες (Πόντο, Καύκασο, Ν.Ρωσία, Μ.Ασία, Ανατολική Θράκη, Ανατολική Ρωμυλία κ.α.) αυτή την εποχή στα τέλη της 3ης δεκαετίας του 20 αιώνα πραγματοποιείται ένα από τα μεγαλύτερα έργα, που όμοιό του και ισάξιο δεν έχει ξαναγίνει στο νομό μας και αυτό είναι η αποξήρανση των λιμνών- ελών Αρτζάν - Αματόβου .

  Στον τόπο μας που πριν χιλιάδες χρόνια ήταν τα όρια της θάλασσας και εδώ έσμιγε το γλυκό με το αλμυρό νερό, όταν ήρθαν οι πρόσφυγες , χιλιάδες στρέμματα ήτανε κατειλημμένα από τις λίμνες - έλη Αρτζάν - Αματόβου και θέριζε η ελονοσία. 

   Το έργο της αποξήρανσης το είχε αναλάβει και το εκτέλεσε η Αμερικανική τεχνική εταιρεία “ Φαουντέισον” που είχε έδρα την Ν.Υόρκη, η ίδια εταιρεία εκτελούσε και το έργο αποξήρανσης της λίμνης Γιαννιτσών καθώς και την διευθέτηση της κοίτης των ποταμών Αλιάκμονα, Λουδία και Αξιού.

  Η προκήρυξη κατασκευής του έργου έγινε το 1925 από την κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου και ανατέθηκε στην Αμερικανική εταιρεία “Φαουντέισον”, η δικτατορία του Θ. Πάγκαλου που ακολούθησε στη διακυβέρνηση της χώρας , στην αρχή κατήγγειλε την ανάθεση αυτή άλλα στη συνέχεια προχώρησε στην εκτέλεση του έργου.

   Ακολούθησε η τελευταία κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου 1928 -1932 (Ειρηνική περίοδος), η οποία επιτάχυνε τους ρυθμούς εκτέλεσης του έργου αυτού, που θα άλλαζε την πορεία της οικονομίας της περιοχής μας δίνοντας την δυνατότητα αγροτικής αποκατάστασής χιλιάδων προσφυγικών οικογενειών και όχι μόνον, καθώς και την αγροτική αποκατάσταση διακοσίων (200) οικογενειών ανέργων καπνεργατών από την πόλη της Καβάλας (1934).

  Κατα την απογραφή πληθυσμού του 1928 στις εγκαταστάσεις της εταιρείας σε Άσπρο και Λιμνότοπο εμφανίζονται 438 εργαζόμενοι για την αποξήρανση των λιμνών Αρτζάν - Αματόβου.

   Τα εγκαίνια του έργου έγιναν στις 25 Νοεμβρίου 1929 από τον ίδιο τον πρόεδρο της κυβέρνησής Ελευθέριο Βενιζέλο με το άνοιγμα της πόρτας εξόδου των υδάτων προς τον Αξιό με την παρουσία πολλών υπουργών και εκπροσώπων της εταιρείας “φαουντέισον” και πλήθος κόσμου από Άσπρο, Αξιούπολη, Πολύκαστρο, Βαφειοχώρι κ.α η τελετή έγινε στο ύψος της σιδηροδρομικής γέφυρας του Λιμνοτόπου που περνάει πάνω από το κεντρικό αποστραγγιστικό κανάλι.

   Με το έργο αυτό που ολοκληρώθηκε το 1934 (δρόμοι, κανάλια και τοπογραφικές εργασίες) και αποδόθηκαν προς χρήση - καλλιέργεια 55.000 στρέμματα γόνιμης γης , έγινε γεωργική αποκατάσταση χιλιάδων οικογενειών προσφύγων και όχι μόνο καθώς και των διακοσίων (200) οικογενειών άνεργων καπνεργατών από την πόλη της Καβάλας.

   Αποκαταστάθηκαν και απέκτησαν γεωργικό κλήρο οικογένειες από το Πολύκαστρο, την Αξιούπολη, το Πευκόδασος, την Πλατανιά, το Βαφειοχώρι, το Βαλτοτόπι, Άσπρο, Αξιοχώρι, το Νέο Αγιονέρι, φυσικά οι Καβαλιώτες κ.α.

   Χαρακτηριστικό κατά το 1932 - 1933 είχαμε μεγάλο αριθμό γάμων νέων κάτω των 20 ετών για να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για δικαίωμα παραχώρησης σε αυτούς αγροτικού κλήρου, εννοείται ότι όταν κατά τα έτη 1997 - 98 είχαμε μεγάλο αριθμό συνταξιοδοτηθέντων από τον Ο.Γ.Α. , έγινε αντιληπτό ότι αυτοί οι 65αρηδες συνταξιούχοι ήταν τα παιδιά αυτών των γάμων!

ΟΙ ΚΑΒΑΛΙΩΤΕΣ

   Μετά το οικονομικό κραχ του 1929 που συντάραξε την παγκόσμια οικονομία, η επιπτώσεις ήταν τεράστιες και στη χώρα μας, ιδιαίτερα στον τομέα της επεξεργασίας του καπνού.

   Η ανεργία στον τομέα της επεξεργασίας και της εμπορίας του καπνού που στη χώρα μας ήταν πολύ μεγάλη και απασχολούσε χιλιάδες εργαζόμενους δέχτηκε μεγάλο πλήγμα με τεράστια μείωση των εργαζομένων στις μονάδες που λειτουργούσαν στις πόλεις Δράμα, Ξάνθη και ιδιαίτερα στην Καβάλα, χιλιάδες εργαζόμενοι έμειναν άνεργοι, ο Δήμος της Καβάλας λειτούργησε για μεγάλο διάστημα προγράμματα στήριξης με τρόφιμα, συσσίτια και κάθε άλλο τρόπο, ενώ οι απεργίες - διαδηλώσεις ήταν καθημερινό φαινόμενο.

   Η λύση για μεγάλο αριθμό ανέργων καπνεργατών δόθηκε με την γεωργική αποκατάσταση διακοσίων (200) οικογενειών με τη μετακίνηση τους και την εγκατάσταση τους στις Νέες Καβάλες που δημιουργήθηκαν στην περιοχή μας, στις τρεις από αυτές Νέα Καβάλα 70, Νέα Καβἀλα 62 και Νέα Καβάλα 35 (28 + 7) και στον προϋπάρχοντα οικισμό του Βάρδενου 33, τα νούμερα δείχνουν τον αριθμό των οικογενειών που εγκαταστάθηκαν σε κάθε οικισμό.

   Το 1938 δόθηκαν οριστικά τα ονόματα Λιμνότοπος, Νέα Καβάλα, Χρυσόκαμπος (αγροικίες) και Σιταρία.

   Τον Μάρτιο του 1934 εγκαταστάθηκαν οι πρώτες 33 οικογένειες στο Λιμνότοπο, τον Ιούνιο του ιδίου έτους εγκαταστάθηκαν 70 οικογένειες στη Νέα Καβάλα, τον Αύγουστο 35 στο Χρυσόκαμπο (28 +7) και τέλος τον Νοέμβριο 62 οικογένειες στη Σιταριά.

   Πλην του Λιμνοτόπου που προϋπήρχε ως οικισμός αλλά έγινε νέα ρυμοτόμηση οι άλλοι τρεις οικισμοί ανεγέρθησαν εκ του μηδενός στη νέα γη που προέκυψε από την αποξήρανση των λιμνών Αρτζάν - Αματόβου.

 

   Οι νέοι οικισμοί έχουν ο καθένας το δικό του και εντελώς διαφορετικό μεταξύ τους ρυμοτομικό σχέδιο.

Η Νέα Καβάλα βασιζόταν στη χάραξη παράλληλων δρόμων, που τέμνονται κάθετα, ώστε να δημιουργούνται οικοδομικά τετράγωνα και κανονικές πλατείες και ονομάστηκε Ιπποδάμειος νέμησις. Τα οικοδομικά τετράγωνα έχουν χαραχθεί με ακρίβεια και χωρίζονται σε οικόπεδα ίσου εμβαδού. Οι δρόμοι είναι ευθύγραμμοι και ευρείς και οι πλατείες ευρύχωρες, στο κέντρο του οικισμού είναι ο Ι.Ν. Της Αγίας Παρασκευής και το Δημοτικό Σχολείο που σήμερα είναι κλειστό και χρησιμοποιείται για πολιτιστικές εκδηλώσεις.

 
   Ο Χρυσόκαμπος (αγροικίες) είναι ο μοναδικός οικισμός που είναι χαραγμένος με έναν μακρύ δρόμο τριών χιλιομέτρων με 28 κατοικίες εκατέρωθεν του δρόμου και με μία τεθλασμένη χάραξη του στο νοτιοανατολικό του τμήμα όπου είναι άλλες 7 κατοικίες (σύνολο 35). Οι κατοικίες είναι στο άκρον κάθε αγροτικού κλήρου, 50 στρεμμάτων που εφάπτονται του δρόμου.

Εμφανίζεται η θέση της αγροκατοικίας και ο κάθε κληρούχος - αρχηγός οικογένειας:

Δυτικά του δρόμου
1. Ψαρράς Θεόδωρος
2. Βουγιουκλής Χρήστος
3. Γεωργιάδης Πρόδρομος
4. Μαρωνίδης Παράσχος
5. Δαδάς Δημήτριος
6. Τσίπουρας Ιωάννης
7. Σούλιος Δημήτριος
8. Ζεμπέογλου Μαυρουδής
9. Τσάγκαλης Παναγιώτης
10. Μπερζοβίτης Σωτήριος
11. Οικονόμου Θωμάς
12. Παπανικολάου Νικόλαος
13. Δάρτζαλης Κωνσταντίνος

Ανατολικά του δρόμου
14. Μπαρμπέρης Θεόδωρος
15. Βεργίδης Δημήτριος
16. Λιόλιος Γεώργιος
17. Χαϊλάζης Λεωνίδας
18. Δαβίτος Τριαντάφυλλος
19. Λουίζος Κωνσταντίνος
20. Βοσνάκης Χρήστος
21. Κουτουκίδης Βασίλειος
22. Καλπίδης Αλέξανδρος
23. Μαντρατζής Παναγιώτης
24. Σκλήδας Βασίλειος
25. Γιαμογιάννης Αντώνιος
26. Βασιλείου Χρήστος
27. Σπανός Στυλιανός

28. Καραχρήστος Αθανάσιος

Και τα επτά (7)

29. Πορταρίδης Σπύρος
30. Δεμερτζής Παντελής
31. Χατζίδης Βασίλειος
32. Μαστροσάββας Παναγιώτης
33. Ζαφειρόπουλος Βασίλειος
34. Δεληγιάννης Αρτέμης
35. Καραμπατζάκης Γεώργιος

 

  Μεταξύ των οικογενειών που εγκαταστάθηκαν στο Χρυσόκαμπο και μάλιστα στην πρώτη κατοικία (βόρεια είσοδος) ήταν αυτή του Θεόδωρου Ψαρρά ο οποίος ήταν Μακεδονομάχος με το όνομα Καπετάν Λόλας.

   Σερραίος στην καταγωγή ο ίδιος και συμπολεμιστής του ήρωα-μάρτυρα Καπετάν Μητρούση που είχε τραγικό θάνατο το 1907 σε σύγκρουση με τουρκικά στρατεύματα.

   Ο Θεόδωρος Ψαρράς νεαρός τότε, ήταν ένας από τους ελάχιστους που διεσώθη από τη μάχη με τους τούρκους και μέχρι το τέλος της ζωής του αναφερόταν στην συνεργασία του με τον Καπετάν Μητρούση αλλά και στον ηρωικό θάνατό του. 

 

   Σήμερα τα περισσότερα από τα πρώτα οικήματα δεν υπάρχουν, έγιναν μέρος του κλήρου προς καλλιέργεια πλην ελαχίστων ένα εκ των οποίων, νεοκατασκευασθέν κτίριο, μαζί με το αγρόκτημα χρησιμοποιεί ο εγγονός του Θεόδωρος Δ. Ψαρράς και η κόρη του Σοφία , ο οποίος μας βοήθησε σημαντικά με τις πληροφορίες και τις φωτογραφίες του για το συγκεκριμένο άρθρο με θέμα τις Καβάλες, ιδιαίτερα τον Χρυσόκαμπο και τον οποίο ευχαριστούμε.

 

 

Όταν το χωριό είχε ζωή  και λειτουργούσε το Σχολείο

Φωτογραφία: 25 Μαρτίου 1967

Επάνω αριστερά ο δάσκαλος Χρήστου Κωνσταντίνος και μπροστά του οι κυρίες Σοφία Τοψαχαλίδου -Ψαρρά και Σοφία Αλτιπαρμακίδου-Ανδρεάδου (εξαδέλφες).

 Κάτω αριστερά: Δημήτριος Ψαρράς και τα παιδιά του Θεόδωρος και Νικόλαος.

Επάνω δεξιά ο αλησμόνητος Βασίλης Δάρτζαλης, ο οποίος έχει καταγράψει τα γεγονότα σχετικά με την μετακίνηση των Καβαλιωτών μέσω Δράμας και από εκεί σιδηροδρομικώς έως τη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια έως το Σιδηροδρομικό Σταθμό Λιμνοτόπου.

Από εκεί με μεγάλα ερπυστριοφόρα τρακτέρ και καρότσες της "φαουντέισον" μεταφορά και διανομή στις Αγροικίες και στις κατοικίες οι οποίες κληρώθηκαν για κάθε δικαιούχο. Εδώ με τη σύζυγό του Ανάστα και τα παιδιά του Αγαθή και Κώστα.

 

 

Στιγμές χαρούμενες, μέρα πρωτομαγιάς στο Χρυσόκαμπο στα μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν το χωριό έσφυζε από ζωή

    Η Σιταριά ένα εκπληκτικό ημικύκλιο που σε παραπέμπει σε σχήμα αρχαίου αμφιθεάτρου.
Στο νότιο τμήμα του οικισμού υπάρχει το Δημοτικό Σχολείο(σήμερα κλειστό) και χρησιμοποιείται για πολιτιστικές εκδηλώσεις, ομοίως ο Ι.Ν. Κοιμήσεως Της Θεοτόκου και το γήπεδο ποδοσφαίρου που χρησιμοποιούσε η ποδοσφαιρική ομάδα “ Δόξα Σιταριάς”.

   Όλοι οι κάτοικοι των οικισμών προέρχονται από την πόλη της Καβάλας και οι περισσότεροι είναι παλαιοί και νέοι πρόσφυγες που είχαν εγκατασταθεί εκεί από το 1912 έως το 1924 προερχόμενοι από την Θράκη (Ανατολική και Βόρεια), τη Μικρά Ασία, τον Πόντο, ακόμη και από τα νησιά και εργάζονταν κυρίως στα καπνομάγαζα, που ήταν πάρα πολλά. 

 

 Υ.Γ.  Σε επόμενο άρθρο μας θα αναφερθούμε εκτενώς και στους άλλους οικισμούς και σε ένα θέμα που σε πολλούς είναι άγνωστο και αφορά στις οικογένειες Βλάχων-Καβαλιωτών.

 

 

                                                                                                          Βασίλης Αθανασιάδης 

Ένας χρόνος, χωρίς τον μπάρμπα-Τάκη

  Ακριβώς πριν ένα χρόνο, στις 19 Οκτώβρη 2021, άφησε τον μάταιο τούτο κόσμο σε ηλικία 97 ετών ο μπάρμπα-Τάκης Ιωαννίδης, ο τελευταίος επιζών πρόσφυγας από το Σιναπλί.(Σινάποβο)

 
   Ο μπάρμπα-Τάκης ήταν το δεύτερο από τα τρία αγόρια (Βασίλης, Τάκης, Γιάννης) του Παναγιώτη και της Μαρία Ιωαννίδη που ήρθαν πρόσφυγες στο Καρασούλι (Πολύκαστρο) το φθινόπωρο του 1924 απο το Σιναπλί (Σινάποβο) της Ανατολικής Ρωμυλίας.

   Η οικογένεια του Παναγιώτη και της Μαρίας ήταν από τις τελευταίες που αναχώρησε από το Σιναπλί λόγω της προχωρημένης εγκυμοσύνης της Μαρίας και της γέννησης του Τάκη.

   Ο μπάρμπα-Τάκης ήταν ο μικρότερος ηλικιακά πρὀσφυγας από το Σιναπλί, αφού η οικογένειά του αναχώρησε από το γενέθλιο τόπο όταν αυτός ήταν 9 ημερών.

   Ο θάνατος του στις 19 Οκτώβρη 2021 σήμανε και το τέλος των Σιναπλιωτών Πολυκαστρινών που γεννήθηκαν στην αλησμόνητη πατρίδα και ήρθαν στην νέα πατρίδα στο Καρασούλι (Πολύκαστρο) το φθινόπωρο του 1924.

   Από τα παιδικά του χρόνια μαζί με τους γονείς, τα αδέρφια και τις αδελφές του αγωνίστηκαν σκληρά για την επιβίωση και την βελτίωση των συνθηκών ζωής στη νέα πατρίδα.

  Ο μπάρμπα-Τάκης δούλεψε στα χωράφια, στον ευλογημένο κάμπο του Πολυκάστρου, ασχολήθηκε και με την κτηνοτροφία, εργάστηκε και στην ανακατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής και της σιδηράς γέφυρας του Αξιοὐ, επί δύο χρόνια.

   Νυμφεύθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 1951 την Θεοδώρα Βακαλούδη, με την οποία απέκτησε 3 υπέροχες κόρες την Μαρία, την Μαρίνα και την Ιωάννα (Νούλα), οι οποίες του χάρισαν εγγόνια και δισέγγονα τα οποία υπεραγαπούσε και του ανταποδίδανε την αγάπη. 

   Με την αγαπημένη του σύζυγο την Θεοδώρα έζησαν αρμονικότατα για πάνω από 70 χρόνια αντιμετωπίζοντας όλες τι αντιξοότητες στη ζωή με εγκαρτέρηση , υπομονή και κατανόηση, αλλά και της χαρές που δίνει η ζωή με τα παιδιά, τα εγγόνια και τα δισέγγονα, πάντοτε με πολύ αγάπη.

   Ο μπάρμπα-Τάκης ήταν σε όλα “ήπιων” τόνων ευγενέστατος, γλυκύτατος άνθρωπος πράος καλοκάγαθος και πολύ Θεοσεβής, αγαπούσε τις παραδόσεις και πρόσφερε πάρα πολλά χρηστικά αντικείμενα στο υπέροχο λαογραφικό μουσείο του Συλλόγου Ανατολικορωμυλιωτών Πολυκάστρου που σήμερα το επιμελείται η εγγονή του αδελφού του, Βασίλη, κα Παγώνα Κ. Ιωαννίδου.

  Ιδιαίτερη η αγάπη και η φροντίδα του για το αμπέλι από το οποίο έκαμνε ο ίδιος το τσίπουρο του και το κρασί του, από αυτό το αμπέλι που ήταν προίκα της κυρά Θοδώρας και το οποίο ήταν ίδιας ηλικίας με τη σύζυγό του αφού φυτεύτηκε το 1929, έτος γεννήσεως και της κυρά Θοδώρας.

  Ο μπάρμπα-Τάκης έφυγε ήρεμα, στο σπίτι του με ολόγυρα του την κυρά Θοδώρα και τα παιδιά του που τον φρόντιζαν με πολύ αγάπη και σεβασμό μέχρι την τελευταία του στιγμή.

Ήταν ο τελευταίος επιζών πρόσφυγας που εγεννήθη στο Σιναπλί 

της Ανατολικής Ρωμυλίας.

Μπάρμπα-Τάκη καλό παράδεισο εκεί παρέα με όλους τους προγόνους σου και τον αγαπητό σου πρωτοξάδερφο και πεθερό μου Γιώργο Ι. Ιωαννίδη (ασπρομάλη) ο οποίος έφυγε πολύ νωρίς (20/12/1989) .

Δε σε ξεχνάμε.

Βασίλης Αθανασιάδης

“ Ὦ ξεῖν´, ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις…”

Μας άφησε ο Γιάννης Κουτσοβίτης (Ταξίαρχος Π/Ζ Ε.Α.)

 

    Ήταν εκεί στο τέλος της δεκαετίας του 1950, όταν η τότε κοινότητα Πολυκάστρου των 3500 κατοίκων αποδέχθηκε ομόφωνα το αίτημα του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης για την παραχώρηση εκατοντάδων στρεμμάτων γης, ανατολικά, βόρεια και δυτικά του οικισμού για την ανέγερση κτιρίων για την εγκατάσταση Στρατιωτικών Μονάδων.

   Πρόεδρος της τότε κοινότητας ήταν ο Δημήτριος Κουτσουβέλας και σύμβουλοι οι Γαϊτανάκης Γεώργιος, Μαμαγκενίδης Δημήτριος, Μαρμαράς Θωμάς, Παπαδόπουλος Γεώργιος, Τσακιρίδης Ελευθέριος, Χαμουρούδης Γεώργιος και Χρηστίδης Σάββας.

   Την 1η Ιανουαρίου 1957 έχουμε πλέον τον σχηματισμό του 33ου Συντάγματος Πεζικού, με πρώτο Διοικητή τον Συντ/χη Μανιμά Θεόδωρο (με θητεία από 1/1/1957 έως 26/11/1958).

   Την 1η Ιανουαρίου 1979 έχουμε πλέον την 33η Μ/Κ Ταξιαρχία με πρώτο Διοικητή τον Συν/χη Ρίζο Σταύρο (με θητεία από 1/1/1979 έως 6/6/1979).

   Έκτοτε και μέχρι σήμερα με αυξομειώσεις του ανθρώπινου δυναμικού της Ταξιαρχίας μας ανάλογα με τις ανάγκες του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης, η Ταξιαρχίας μας είναι σταθερός πυλώνας ασφάλειας της περιοχής και φυσικά της Πατρίδας μας και ένας από τους 3 λόγους της ανἀπτυξης του Πολυκάστρου (Εθνική Οδός, Εύφορη γη και εργατικότητα των κατοικων και τέλος ο Στρατός ) .

   Πέραν όλων των άλλων η παρουσία του Στρατού πάνω από 65 χρόνια στη πόλης μας ἠταν και αφορμή για την δημιουργία οικογενειών με γαμπρούς στρατιωτικούς, φανταράκια, υπαξιωματικοί και αξιωματικοί από όλα τα μέρη της Ελλάδας , αγάπησαν και παντρεύτηκαν πάρα πολλές κοπέλες Πολυκαστρινές και μάλιστα οι περισσότεροι από αυτούς αγάπησαν και το Πολύκαστρο και έγιναν μόνιμοι κάτοικοι συμβάλλοντας και αυτοί στην πληθυσμιακή αύξηση της πόλης μας.

   Ένας από τους πολλούς ήταν και ο Γιάννης Κουτσοβίτης του Παναγιώτη που μας άφησε την 1 Οκτωβρίου και τον αποχαιρετήσαμε στις 2 Οκτωβρίου, με πόνο ψυχής.

   Ο Γιάννης γεννήθηκε στις 16 Μαίου το 1940 στο χωριό Αγριάνοι της Λακωνίας, λίγα χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σπάρτης.

   Το 1960 είναι Εύελπις και μετά την εκπαίδευση και την αποφοίτηση υπηρέτησε σε διάφορες στρατιωτικές μονάδες, στην Δυτική Μακεδονία, στη Θράκη, 2 φορές στην Κύπρο καθώς και σε Αξιούπολη και Πολύκαστρο, όπου και έμεινε για πάντα. Στο τέλος της στρατιωτικής του καριέρας είναι Διοικητής της 33ης Μ/Κ Ταξιαρχίας από 13/11/1989 έως 20/5/1990, στο Πολύκαστρο.

     Αποστρατεύεται με το βαθμό του Ταξιάρχου και παραμένει στην πόλη μας έως το τέλος της ζωής του, που μας άφησε διανύοντας το 83 έτος της ηλικίας του στις 1 Οκτωβρίου 2022.

   Ο Γιάννης παντρεύτηκε την Πολυκαστρινή, παιδίατρο Νίκη Σπυρίδου το 1968 η οποία ήταν το τρίτο παιδί (όλα κορίτσια) του Νικολάου και της Καλλιόπης Σπυρίδου, οικογένεια Ποντίων προσφύγων από την πρώην Σοβιετική Ένωση, που εγκαταστάθηκαν στο Πολύκαστρο στις αρχές της δεκαετίας του 1930.

  Απέκτησαν 3 παιδιά τον Παναγιώτη, την Αικατερίνη και την Καλλιόπη, στα οποία δίδαξαν τις αρχές και τις αξίες που πίστευαν και οι ίδιοι οι γονείς τους, την αξιοπρέπεια, την εντιμότητα, το ήθος την θεοσέβεια και τον σεβασμό στις Ελληνοχριστιανικές παραδόσεις.

   Ο αλησμόνητος Γιάννης , ο Λακεδαίμων, που αγάπησε στο Πολύκαστρο και αγάπησε το Πολύκαστρο, έζησε πάρα πολλά χρόνια εδώ, συμβιώνοντας αρμονικότατα για πάνω από 54 χρόνια με την αγαπημένη σύζυγο του Νίκη, ήταν υπόδειγμα εντιμότητος, θεοσέβειας, κοινωνικότατος και αγαπητός από όλους όσους τον γνώρισαν, είτε ήταν απλοί φαντάροι είτε αξιωματικοί με τους οποίους συνεργάστηκε καθ όλη την διάρκεια της στρατιωτικής του καριέρας είτε απλοί πολίτες.

   Σε μια νοητή ευθεία από τη Σπάρτη μέχρι το Πολύκαστρο, εκεί στις Θερμοπύλες σ έναν τὀπο γνωστό και καταγεγραμμένο στην παγκόσμια ιστορία, στον τόπο της θυσίας του Λεωνίδα και των 300ων Σπαρτιατών, αναγράφεται για τους αθάνατους νεκρούς Σπαρτιάτες ¨Ὦ ξεῖν’, ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ὅτι τῇδε κείμεθα, τοῖς κείνων ῥήμασι πειθόμενοι.”

 

 

   Στο τέλος της νοητής ευθείας,εδώ στην καρδιά και στην πόρτα της Μακεδονίας μας, στο Δήμο Παιονίας και στα κοιμητήρια του Πολυκάστρου από τις 2 Οκτωβρίου 2022, κείται ένας Λακεδαιμόνιος στρατιώτης που υπακούοντας στις εντολές της στρατιωτικής ηγεσίας (τοῖς κείνων ῥήμασι πειθόμενος) ετελεύτησε τον βίο του στο Πολύκαστρο που αγάπησε και που του ανταπέδωσε την αγάπη του.

Αγαπητέ Γιάννη αιωνία η μνήμη σου

ελαφρύ το χώμα που σε σκεπάζει, δεν θα σε ξεχάσουμε ποτέ.

 

 

Βασίλης Αθανασιάδης